„Długa noc” – recenzja 3 odcinka 8 sezonu „Gry o Tron”

Teraz, jak już emocje mniej więcej opadły i odcinek obejrzał już chyba każdy, kto miał to zrobić, sądzę, że mogę pisać swobodnie. Tak więc, uwaga, wpis będzie pełen spoilerów. Jeśli jeszcze jakimś cudem nie obejrzeliście „Długiej nocy”, no to sorry 😉 …

Ostatni sezon „Gry o Tron” jest krótszy o jakieś 2 odcinki od standardowego. Jest również wyraźnie bardziej skondensowany, a także fabularnie podzielony na mniej więcej równe połówki. Dwa pierwsze odcinki zostały w głównej mierze „przegadane”, czego, moim zdaniem, nie można w sumie uznać za wadę, bo dzięki temu pozamykano większość wątków pobocznych, a postacie zyskały okazję do domknięcia swoich spraw i pożegnania się z widzami. Przykładowo, niewola Yary u Eurona mogłaby trwać jeszcze dłuuuugo, ale tak w sumie to… po co? Jej uwolnienie z jednej strony brutalnie (i być może trochę nieelegancko) ucięło pewien wątek, z drugiej jednak wreszcie umożliwiło rehabilitację Theona i odejście tej postaci w chwale. To, a także wydarzenia dotyczące pozostałych postaci, ostatecznie doprowadziły nas do połowy sezonu, czyli odcinka 3, w którym rozegrała się wielka bitwa o Winterfell. A wraz z nią zamknięty został również temat Nocnego Króla i jego inwazji na 7 królestw Westeros.

Po emisji „Długiej nocy” na twórców GoT spłynęła w Internecie fala krytyki, a odcinek, który miał być tym najważniejszym w historii serialu (oprócz, rzecz jasna, finałowego) został przez wielu fanów określony jako ten absolutnie najgorszy. Najbardziej się dostało, po pierwsze, fabularnym nielogicznościom (zwłaszcza taktyce bitewnej obranej przez armię ludzi), a po drugie, operatorom i ludziom zajmującym się odcinkiem w postprodukcji, ponieważ kadry były zbyt ciemne i często ledwie było widać walczące w ciemności postaci. Zacznę może od tej drugiej kwestii: niestety, krytyka jest tu raczej zasłużona. Z początku trudno było stwierdzić, czy wszechobecna na ekranie ciemność* jest rezultatem popełnionego przez twórców błędu, czy też taki jednak zamiar twórców. Paradoksalnie mogłoby się wydawać, że odpowiedz brzmi… to drugie. Prawdopodobnie. W międzyczasie zdążył się już bowiem wypowiedzieć Fabian Wagner, czyli jeden z zaangażowanych operatorów, który brał również udział w kręceniu takich odcinków, jak „Hardhome” i „Bitwa Bękartów”. Teoretycznie można więc przypuszczać, że to człowiek, który zna się na rzeczy. Może najlepiej byłoby oddać mu głos:

“We tried to give the viewers and fans a cool episode to watch. (…) I know it wasn’t too dark because I shot it. (…) [GoT] has always been very dark and a very cinematic show and should be watched in a dark environment. Ideally, this means viewing it like you would a movie — in a dark theater. (…) “A lot of the problem is that a lot of people don’t know how to tune their TVs properly. A lot of people also unfortunately watch it on small iPads, which in no way can do justice to a show like that anyway.… If you watch a night scene in a brightly lit room then that won’t help you see the image properly.”**

Cóż, problem w tym, że GoT to mimo wszystko serial puszczany na platformie streamingowej, a nie film dystrybuowany w kinie. To po pierwsze. Po drugie, to serial popularny na całym świecie, w najróżniejszych strefach czasowych i nie można zakładać, że każdy widz jest w posiadaniu najwyższej jakości kina domowego lub ma możliwość obejrzenia odcinka przede wszystkim po zmroku. Oczywiście oglądanie (jakiegokolwiek) serialu np. na małym ekraniku komórki trochę mija się z celem, ale zwykłe laptopy lub większe tablety raczej nadają się do tej czynności. Najwyraźniej twórcy najnowszego odcinka GoT przedobrzyli z epickością i naturalizmem (no bo w końcu chcieli pokazać horror wojny) swojego dzieła, a ich ambicje kompletnie rozminęły się z potrzebami oraz komfortem odbiorców. Wychodzi na to, że wierne odwzorowywanie realiów (w tym przypadku pola bitwy) nie zawsze jednak wychodzi filmowi lub serialowi na dobre. Natomiast powyższa wypowiedź pana Wagnera, trochę zresztą buracka, świadczy o urażonej dumie. Niestety, ale jeśli chodzi o sceny z toczącymi się po zmroku bitwami, to prym w tej kwestii wciąż wiedzie Helmowy Jar we „Władcy Pierścieni”. Tam wszystko widać, nawet jeśli ogląda się film na laptopie i w jasno oświetlonym pokoju.

*Notabene, o niezwykle memogennym potencjale. Widziałam już nawet reklamę telewizorów, wykorzystującą ten temat.

** Cytaty z wypowiedzi pana Wagnera pochodzą między innymi z: https://ew.com/tv/2019/04/30/game-of-thrones-too-dark-battle/

Jeśli zaś chodzi o kwestię pierwszą, czyli nielogiczności fabularne, to jest to swoisty paradoks. Z jednej bowiem strony każda rozsądnie myśląca osoba raczej zdaje sobie sprawę z istnienia owych głupotek. Z drugiej jednak, to właśnie owe głupotki budują klimat i… dają satysfakcję tym, którzy głodni są dramatyzmu oraz epickości. No bo powiedzmy sobie szczerze: posłanie w pierwszej kolejności Dothraków na koniach przeciwko umarlakom było zwyczajnym idiotyzmem. Ale cóż z tego, skoro światełka, znikające w ciemności jedno po drugim, są takie widowiskowe i tak świetnie napawają grozą? Podobnie schronienie się cywilów w kryptach (w sytuacji, gdy bohaterowie znają możliwości Nocnego Króla) oraz w ogóle wyprowadzenie części armii poza mury zamku w przypadku, gdy ma się ją liczebnie o wiele mniejszą. Gdyby jednak nie te niedorzeczności oraz ewidentne błędy taktyczne, nie doświadczylibyśmy tak cudownej sceny, jak ta z Tyrionem i Sansą, gdy w obliczu bezpośredniego zagrożenia on całuje jej dłoń. Dla tak wzruszających momentów, w tworzeniu których wzięta została pod uwagę trudna i złożona historia dwójki bohaterów, jestem gotów wybaczyć wszelkie fabularne głupoty.

Muszę też wspomnieć o tym, że strasznie mnie irytują komentarze niektórych widzów, zarzucających scenarzystom brak odwagi w wybijaniu głównych postaci w trakcie tak kluczowej bitwy. Z jednej strony rzeczywiście trochę dziwi, że słynąca z wymyślnego okrucieństwa i nieoczekiwanego likwidowania bohaterów produkcja nie utraciła takiego np. Jona, Sansy lub Aryi. Z drugiej jednak, kto by w kolejnych 3 odcinkach walczył z Cersei o Żelazny Tron, gdyby wybić większość liczących się postaci? Trzeba się także zastanowić, co tak naprawdę w przypadku GoT oznacza bycie protagonistą. Moim zdaniem nie ma aż tak prostej odpowiedzi na to pytanie. Ja za głównego bohatera uznaję między innymi Theona, którego historia wreszcie dobiegła w tym odcinku końca poprzez chwalebną śmierć. Młody Greyjoy co prawda od dłuższego czasu nie liczył się już w grze o żelazny tron, ale był postacią z własnym łukiem rozwoju, której zmagania obserwowaliśmy przez 7 sezonów (nie mówiąc o tym, że w książce Martina miał przecież swoje PoV). Nie sądzę również, by eliminacja w trakcie bitwy mniej istotnych postaci przeczyła od razu dramatyzmowi fabuły. Czy przykładowo spalenie Shireen Baratheon w jednym z wcześniejszych sezonów było mniej przejmujące tylko dlatego, że to bohaterka mniej istotna, czyli taka, której raczej nie można nazwać „główną”? No chyba nie. W „Długiej nocy” ogromną dawkę dramatyzmu dawała widzom zarówno heroiczna śmierć młodej Mormontówny, jak i szybkie wyeliminowanie Edda Cierpiętnika. Jego okrzyk („O Boże, Sam!”) do tej pory dźwięczy mi w uszach.

No i w końcu zabicie Nocnego Króla. Wiele osób narzeka, że dokonała tego „jakaś dziołcha z nożem”, tymczasem chyba niewiele osób dostrzega, że czyn ten był w zasadzie przeznaczeniem Aryi. Ona była do tego szkolona przez wszystkie 7 dotychczasowych sezonów, a już w trzecim Melisandre przepowiedziała jej, że „zamknie wiele oczu: brązowych, zielonych i… niebieskich”. Jeśli zaś chodzi bezpośrednio o odcinek „Długa noc”, to tego, kto ostatecznie pokona wroga, można było się również domyślić po scenie spotkania Aryi i Czerwonej Kapłanki w komnacie zamku (po tym, jak poświęcił się Beric Dondarrion), kiedy to właśnie owa przepowiednia została widzom przypomniana. Z drugiej strony twórcy chcieli jednak wprowadzić pewien element zaskoczenia. Dlatego właśnie starali się sprawiać wrażenie, że finalna konfrontacja nastąpi między Nocnym Królem a Jonem. Dlatego też Arya nieoczekiwanie wyskoczyła na wroga z ciemności – jak twórcy sami się wypowiadali w wywiadach, ich zdaniem pokazanie np. biegnącej Starkówny zniweczyłoby ten zamysł. Nie jest to więc aż takie deus ex machina, jak twierdziliby niektórzy.